“Μαύρος κύκνος” το 2020 για τις αγορές. Το 2021;

Του Δημοσθένη Τρίγγα 

H αποτίμηση του S&P 500 με βάση το P/E διαμορφώνεται στις 21,6 φορές τα κέρδη του 2021, με τον 25ετή μέσο όρο να διαμορφώνεται στις 16,5 φορές, δημιουργώντας ένα premium της τάξεως του 31%. Από την άλλη πλευρά, η αντίστοιχη αποτίμηση των ομολόγων μάς δίνει P/E περί το… 100 (!), που παραμένει σε ιστορικά υψηλά επίπεδα.

Μόλις 6 συνεδριάσεις μάς χωρίζουν από την ολοκλήρωση του πολύπαθου 2020. Η αρχή της τρίτης δεκαετίας βρήκε την ανθρωπότητα αντιμέτωπη με την πανδημία COVID-19, που όμοιά της είχαμε να δούμε τουλάχιστον εκατό χρόνια. Η παγκόσμια οικονομία σημείωσε τη μεγαλύτερη ύφεση μεταπολεμικά, όχι όμως τόσο όσο εκτιμούσαμε αμέσως μετά το ξέσπασμα της πανδημίας.

  • Οι αμερικανικές αγορές μετά το πρώτο σοκ ανέκαμψαν, με αποτέλεσμα να σημειώνουν νέα ιστορικά υψηλά εν μέσω πανδημίας. Η εμφάνιση του εμβολίου και η άφθονη ρευστότητα, που διαφαίνεται να συνεχίζεται και το 2021, αποτελούν τα δύο βασικά συστατικά που μπορούν να δικαιολογήσουν υψηλότερες αποτιμήσεις και, συνεπώς, μεγαλύτερες αποδόσεις για τις μετοχές έναντι των τίτλων σταθερού εισοδήματος.

Η μεγαλύτερη ανησυχία που έχω είναι το γεγονός ότι οι εμπλεκόμενοι των αγορών είναι εφησυχασμένοι σε μεγάλο βαθμό από τον επερχόμενο εμβολιασμό του παγκόσμιου πληθυσμού, θεωρώντας ότι θα λύσει άμεσα τον “γρίφο της πανδημίας”, μέσα σε μικρό σχετικά χρονικό διάστημα. Το ράλι των αμερικανικών αγορών έχει στηριχθεί σε μεγάλο βαθμό στους τεχνολογικούς κολοσσούς, όπου χάρη στο ηλεκτρονικό εμπόριο οι λιανικές πωλήσεις ξεπέρασαν τα προ πανδημίας επίπεδα!

  • Να υπενθυμίσουμε ότι για το 2019 η κατανάλωση αποτέλεσε το 70% του αμερικανικού ΑΕΠ! Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την εξάντληση των αποθεμάτων και την άμεση ανάγκη για νέες παραγγελίες στα εργοστάσια τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Κίνα, δίνοντας, έτσι, σημαντική ώθηση στην ανάπτυξη του ΑΕΠ των δύο μεγαλύτερων οικονομιών του πλανήτη (αποτελούν το 40% του παγκόσμιου ΑΕΠ).

Οι εκτιμήσεις του 2021 για τα κέρδη του S&P 500 κάνουν λόγο για αύξηση κατά 22,4%, την υψηλότερη της τελευταίας δεκαετίας, έχοντας βέβαια χαμηλή συγκρίσιμη βάση τα συρρικνωμένα κέρδη από την πανδημία του 2020. Αναφερόμαστε στα κέρδη του 2021, καθώς σε λίγες εβδομάδες τα κέρδη του 2020 θα αποτελούν πλέον παρελθόν, αφού οι αγορές τα έχουν ήδη ενσωματώσει στις τιμές.

  • Έτσι, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα παραπάνω κέρδη, η αποτίμηση του S&P 500 με βάση τον δείκτη τιμή προς κέρδη ανά μετοχή (P/E) διαμορφώνεται στις 21,6 φορές τα κέρδη του 2021, με τον 25ετή μέσο όρο να διαμορφώνεται στις 16,5 φορές, δημιουργώντας ένα premium της τάξεως του 31%. Με λίγα λόγια, οι μετοχές διαφαίνονται υπερτιμημένες αν λάβουμε υπ’ όψιν τα ιστορικά στοιχεία.

Από την άλλη πλευρά, ο αντίλογος υποστηρίζει ότι η αντίστοιχη αποτίμηση των ομολόγων μάς δίνει έναν δείκτη τιμή προς κέρδη περί το… 100 (!), που παραμένει σε ιστορικά υψηλά επίπεδα. Στον πίνακα αναφέρονται τα διάφορα επίπεδα τιμών του S&P 500 και ποια είναι η αντίστοιχη αποτίμηση για τον S&P 500 με βάση τις προβλέψεις για 169,2 δολ. ανά μετοχή για το 2021. Το ερώτημα που ανακύπτει είναι το πόσο κοντά είμαστε στον περιορισμό της ρευστότητας που διοχετεύουν οι κεντρικές τράπεζες τα τελευταία χρόνια. Πόσο πιθανό είναι να αλλάξει κάτι μέσα στο 2021, το οποίο διαφαίνεται με τα μέχρι τώρα δεδομένα. Μάλλον δύσκολο!

πιν

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι κλάδοι που αναμένεται να πρωταγωνιστήσουν το 2021 με βάση τις εκτιμήσεις της αγοράς είναι ενέργεια, υγεία, τεχνολογία και τηλεπικοινωνίες. Αυτοί οι κλάδοι, όπως φαίνεται και στον πίνακα, έχουν τις περισσότερες συστάσεις για αγορά, ενώ ταυτόχρονα βρίσκονται πάνω από τον μέσο όρο του δείκτη S&P 500. Σε ό,τι αφορά τις αποτιμήσεις των εν λόγω κλάδων, οι φθηνότεροι είναι οι χρηματοοικονομικές εταιρείες και οι εταιρείες υγείας, με τιμή προς κέρδη 14,5 και 16,5 φορές αντίστοιχα τα εκτιμώμενα κέρδη του 2021.

πιν

πιν

Από την άλλη πλευρά, τι μπορεί να πάει στραβά και το επικρατέστερο σενάριο για άνοδο των αγορών να εκτροχιαστεί; Το βασικότερο όλων, νομίζω, είναι η ρευστότητα από τα πακέτα στήριξης των οικονομιών, και κυρίως σε ΗΠΑ και Ευρώπη. Από τη μία είναι η επάρκεια και από την άλλη ο χρονισμός, ο οποίος θα διοχετευθεί στην αγορά, καθώς η σταδιακή μείωση των πακέτων με το πέρασμα του χρόνου αποτελεί κρίσιμο παράγοντα. Το παρελθόν έχει δείξει ότι λανθασμένος χειρισμός στη σταδιακή απόσυρση της ρευστότητας μπορεί να προκαλέσει σημαντικές αναταράξεις στις αγορές. Παράλληλα, ο εμπορικός-τεχνολογικός πόλεμος που έχει ξεσπάσει μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας αναμένεται να συνεχιστεί, αν και με μικρότερη ένταση, καθώς η πολιτική Μπάιντεν εκτιμάται ότι θα είναι ηπιότερων τόνων σε σχέση με την πολιτική Tραμπ.

Ολοκληρώνοντας, γνωρίζω ότι δεν ανακάλυψα τον τροχό με τις εκτιμήσεις για το 2021, καθώς αυτό υπάρχει στη συντριπτική πλειονότητα των μεγάλων οίκων για τις προβλέψεις του επόμενου έτους. Οι εκτιμήσεις για άνοδο των αγορών με μια πιο μέτρια επίδοση βασίζεται στο γεγονός ότι ο οικονομικός κύκλος βρίσκεται σε σημείο ανάκαμψης και θεωρείται αδιανόητο για τις μετοχές να μην υπερβούν τις αποδόσεις των τίτλων σταθερού εισοδήματος. Όμως αυτό ακριβώς είναι που μου προκαλεί προβληματισμό, καθώς οι εκτιμήσεις συγκλίνουν αναλύοντας ποιο είναι το υπόβαθρο για την περαιτέρω άνοδο των αγορών αλλά και οι κίνδυνοι για την επόμενη χρονιά. Τέλος, μιας και επανάληψη μήτηρ πάσης μαθήσεως: “Πετυχημένες επενδύσεις σημαίνει να προβλέπεις τις προβλέψεις των άλλων”, είχε πει πριν από περίπου 100 χρόνια ο Βρετανός οικονομολόγος John M. Keynes.

* Μαύρος κύκνος: Ένας μαύρος κύκνος είναι ένα απρόβλεπτο γεγονός πέρα από αυτό που αναμένεται κανονικά από μια κατάσταση και έχει δυνητικά σοβαρές συνέπειες.

Για το 2020 οι προβλέψεις λένε ότι ο δείκτης S&P 500 μπορεί να προσεγγίσει τις 4.000 μονάδες, ήτοι αύξηση 9% από τα τρέχοντα επίπεδα. Στον πίνακα παρουσιάζονται οι εκτιμήσεις της αγοράς από το 2010 όπως ήταν στην αρχή του εκάστοτε έτους και στη συνέχεια η πραγματική τιμή κλεισίματος του S&P 500. Οι εκτιμήσεις της αγοράς δείχνουν ότι στην πλειονότητά τους υπερεκτιμούσαν τον δυνητικό στόχο του δείκτη, καθώς 7 στις 11 φορές το αποτέλεσμα στο τέλος του χρόνου ήταν μικρότερο των αρχικών εκτιμήσεων. Ταυτόχρονα, o μέσος όρος της διαφοράς μεταξύ των εκτιμήσεων και της πραγματικής τιμής ξεπέρασε το -2%, ενώ η διάμεσος, που στην προκειμένη περίπτωση μας ενδιαφέρει, προσέγγισε το -4%.

πιν

Αξίζει να σημειώσουμε ότι η μεγαλύτερη αρνητική απόκλιση πραγματοποιήθηκε το 2018, η οποία μάλιστα άλλαξε η ροή της απόδοσης μόλις τον τελευταίο μήνα του χρόνου. Ειδικότερα, η Fed αποφάσισε άνοδο των επιτοκίων περί τις τέσσερις φορές εκείνη τη χρονιά, με την τελευταία να πραγματοποιείται μέσα στον Δεκέμβριο (από 2% σε 2,25%), γεγονός το οποίο οδήγησε τις αγορές στην καταγραφή έντονων απωλειών (-16%) μέσα στον συγκεκριμένο μήνα. Αυτό δημιούργησε τη μεγαλύτερη αρνητική διαφορά μεταξύ των αρχικών εκτιμήσεων και τελικής πραγματικής τιμής.

Η δεύτερη μεγαλύτερη αρνητική διαφορά καταγράφηκε το 2011, όπου, παρά την υψηλή εκτιμώμενη κερδοφορία των εταιρειών κατά 13,6% και την αρχική εκτίμηση για άνοδο του δείκτη κατά 10,9%, ο δείκτης παρέμεινε ουσιαστικά αμετάβλητος. Η αιτία ήταν η υποβάθμιση της αμερικανικής οικονομίας για πρώτη φορά στην ιστορία της από τη Standard & Poor’s. Αυτό συνετέλεσε στη δημιουργία αναταράξεων στην αμερικανική αγορά και όχι μόνο, με αποτέλεσμα να αποκλίνουν οι αρχικές εκτιμήσεις από το κλείσιμο της πραγματικής τιμής μέσα στο 2011.

Καταλήγοντας, οι προβλέψεις που γίνονται στην αρχή του εκάστοτε έτους υπερεκτιμούν την απόδοση του δείκτη κατά 4% περίπου. Έτσι, αν θελήσουμε να κάνουμε την αναγωγή στην τρέχουσα πρόβλεψη, θα δούμε ότι το αρχικό επίπεδο του δείκτη μπορεί να προσεγγίσει τις 4.000 μονάδες μείον το 4%. Άρα, ο τελικός στόχος περιορίζεται στις 3.840 μονάδες, με την απόδοση να μετριάζεται σε 4,6%, έναντι των εκτιμήσεων της αγοράς για 9% περίπου!

πινΑτζέντα (22/12 – 27/12) 

Για σήμερα Τρίτη έχει συγκαλέσει έκτακτη γ.σ. η AS Company με κύριο θέμα την ΑΜΚ με κεφαλαιοποίηση αποθεματικών, καθώς και η Lamda Development με κύρια θέματα την εκλογή νέου δ.σ. και τη θέσπιση stock option για το προσωπικό. Επίσης, η εταιρεία Μύλοι Κεπενού έχουν ανακοινώσει έκτακτη γ.σ. με μοναδικό θέμα τη διανομή κερδών 0,138 ευρώ ανά μετοχή (μερισματική απόδοση 7,3%) από τα κέρδη προηγούμενων χρήσεων.

  • Την ίδια ημέρα η ΕΛΣΤΑΤ ανακοινώνει τις αφίξεις και διανυκτερεύσεις στα καταλύματα ξενοδοχειακού τύπου και κάμπινγκ (προσωρινά στοιχεία) για το 9μηνο του 2020, ενώ η Τράπεζα της Ελλάδος θα μας ενημερώσει για τις εξελίξεις στο ταξιδιωτικό ισοζύγιο πληρωμών του Οκτωβρίου 2020.

Την Τετάρτη έχει συγκαλέσει έκτακτη γ.σ. η Παπουτσάνης, με κύριο θέμα την ΑΜΚ με κεφαλαιοποίηση αποθεματικών και τη διανομή δωρεάν μετοχών στους υφιστάμενους μετόχους. Την Πέμπτη και την Παρασκευή η ελληνική χρηματιστηριακή αγορά θα παραμείνει κλειστή λόγω του εορτασμού των Χριστουγέννων.

Στο εξωτερικό σήμερα Τρίτη αναμένεται να ανακοινωθούν τα αναθεωρημένα στοιχεία για το ΑΕΠ των ΗΠΑ για το γ’ τρίμηνο, καθώς και οι πωλήσεις υφιστάμενων κατοικιών για τον μήνα Νοέμβριο στις ΗΠΑ. Την Τετάρτη ανακοινώνονται στις ΗΠΑ οι καταναλωτικές προσδοκίες από το Πανεπιστήμιο του Michigan για τον μήνα Δεκέμβριο, καθώς και οι πωλήσεις καινούργιων κατοικιών για τον μήνα Νοέμβριο.

  • Την Πέμπτη, παραμονή Χριστουγέννων, οι ευρωπαϊκές αγορές θα παραμείνουν κλειστές, ενώ οι αμερικανικές χρηματιστηριακές αγορές θα κλείσουν νωρίτερα, στις 20.00. Την ίδια ημέρα ανακοινώνονται οι παραγγελίες διαρκών αγαθών για τον μήνα Νοέμβριο στις ΗΠΑ. Την Παρασκευή, ημέρα των Χριστουγέννων, όλες οι αγορές θα παραμείνουν κλειστές.

Καλά Χριστούγεννα σε όλους, με υγεία, χαρά και αισιοδοξία!

 

* Ο κ. Δημοσθένης Τρίγγας είναι Πιστοποιημένος Αναλυτής Μετοχών & Αγοράς, BETA Χρηματιστηριακή

** Αναδημοσίευση από την εφημερίδα “Κεφάλαιο”