Γράφει η Α. Μάλλιου* – δικηγόρος ΜΔΕ – οικονομολόγος
Με τον νέο Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (ΚΦΕ/Ν.4172/2013), κάθε νομική οντότητα ημεδαπή ή αλλοδαπή, ανεξαρτήτως αν έχει ή όχι νομική προσωπικότητα, αναγνωρίζεται ως αυτοτελές φορολογικό υποκείμενο. Παρά, λοιπόν, το γεγονός ότι το εμπίστευμα (trust) δεν συνιστά θεσμό που προβλέπεται στο ελληνικό δίκαιο ούτε και έχει νομική προσωπικότητα, εντούτοις φορολογείται αυτοτελώς στην Ελλάδα. Έτσι, για τα εμπιστεύματα και τη δραστηριότητα τους στην Ελλάδα, ο Έλληνας νομοθέτης εφαρμόζει την αρχή της αδιαφάνειας. Με περαιτέρω συνέπεια, να συνιστούν φορολογικά υποκείμενα και για τις πηγές εσόδων τους τα ίδια τα εμπιστεύματα και όχι απευθείας οι δικαιούχοι αυτών.
Κατ’ αποτέλεσμα, κάθε καρπός που οι οντότητες αυτές αποκτούν από την εκμετάλλευση με σταθερό τρόπο διαρκούς πηγής (εισόδημα) υπόκειται στις διατάξεις του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος. Επιπρόσθετα, κάθε μεταφορά του καρπού αυτού σε άλλο πρόσωπο (ιδρυτή και δικαιούχο ή τρίτο και δικαιούχο) υπόκειται στις αντίστοιχες διατάξεις του φόρου εισοδήματος (μέρισμα) ή κεφαλαίου (δωρεά), κατά περίπτωση.
Ειδικότερα, κάθε αλλοδαπό εμπίστευμα υπόκειται σε φόρο εισοδήματος στην Ελλάδα, για όσα εισοδήματα του αποκτώνται στο εσωτερικό της χώρας. Μάλιστα, τα εισοδήματα αυτά χαρακτηρίζονται ως εισοδήματα από επιχειρηματική δραστηριότητα και φορολογούνται με τον αντίστοιχο συντελεστή φόρου εισοδήματος, ακόμη και αν αυτά προέρχονται από εκμίσθωση ακινήτων. Στα ημεδαπά εισοδήματα από κινητές αξίες διενεργείται παρακράτηση φόρου στην Ελλάδα, κατά περίπτωση και με εξάντληση της σχετικής φορολογικής υποχρέωσης.
Για τη φορολογική μεταχείριση των εισοδημάτων που αποκτά το αλλοδαπό εμπίστευμα εφαρμόζονται οι επιμέρους διατάξεις της τυχόν υφιστάμενης Σύμβασης Αποφυγής Διπλής Φορολογίας Εισοδήματος, μεταξύ της Ελλάδος (πηγή) και της χώρας που βρίσκεται η εγκατάσταση του εμπιστεύματος.
Αν από τον τρόπο άσκησης δραστηριότητας του εμπιστεύματος συνάγεται στην πράξη η έντονη δραστηριοποίηση του στη χώρα και η ύπαρξη σταθερού στην Ελλάδα τόπου άσκησης δραστηριότητας, τότε υφίσταται η πιθανότητα να δημιουργηθεί στην Ελλάδα μόνιμη εγκατάσταση. Αν μάλιστα, από τον τρόπο διοίκησης και εκπροσώπησης του εμπιστεύματος τυχόν προκύπτει ότι στην πραγματικότητα αυτό διοικείται από την ημεδαπή, τότε πιθανόν να δημιουργείτο υποχρέωση φόρου εισοδήματος στην Ελλάδα όχι μόνο για τις ελληνικές πηγές αλλά και για το παγκόσμιο εισόδημα του.
Η ύπαρξη του εμπιστεύματος θα πρέπει να εξυπηρετεί τον από τον αλλοδαπό νόμο και την αγοραία πρακτική σκοπό του. Έτσι, η ίδρυση και διατήρηση των οντοτήτων αυτών και μάλιστα η επιλογή της έδρας τους καθώς και ο τρόπος δραστηριοποίησης τους και διοίκησης τους θα πρέπει να αντανακλά και εξυπηρετεί τον σκοπό της καλύτερης διακράτησης, διαχείρισης και διανομής προσωπικής / οικογενειακής περιουσίας. Αν, αντίθετα, αυτός ο σκοπός δεν είναι ευκρινώς ο κύριος σκοπός της οντότητας και περαιτέρω αν αποδειχθεί στην πράξη ότι η επιλογή του εμπιστεύματος εξυπηρετεί κυρίως τη φοροαποφυγή, τότε είναι πιθανό η φορολογική αρχή να χαρακτηρίσει την επιλογή αυτή, ως τεχνητή μεθόδευση. Με περαιτέρω συνέπεια, τη μη φορολογική της αναγνώριση.
_____________________________________________________________________
*Η Α. Μάλλιου ασχολείται με το φορολογικό δίκαιο, είναι εταίρος της δικηγορικής εταιρείας «ΠΟΤΑΜΙΤΗΣ – ΒΕΚΡΗΣ» (www.potamitisvekris.com) και εκδότης του νομικού – φορολογικού περιοδικού «ΔΕΛΤΙΟ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ» (www.dfn.gr).