Αθλητισμός: Μια λέξη με τεράστια ουσία. Πρόκειται για μία φυσική δραστηριότητα, που βελτιώνει τόσο τη φυσική όσο και τη ψυχική μας υγεία, μάς κοινωνικοποιεί, μάς πειθαρχεί, μάς μυεί σε έναν ωραίο τρόπο ζωής. Είναι τόσο άμεση και έντονη η επίδρασή του στις ζωές μας που, ενσυνείδητα ή ασυνείδητα, χρησιμοποιούμε τους όρους του αθλητισμού στην καθημερινότητά μας.
Οι δημοσιογράφοι που εξειδικεύονται στο αθλητικό ρεπορτάζ αναλύουν καθημερινά «το προφίλ» των ομάδων. Αν και η ελληνική λέξη είναι «κατατομή», η γαλλική λέξη «προφίλ» έχει υπερισχύσει και οποιαδήποτε άλλη λέξη θα φάνταζε ξένη και περίεργη στα αυτιά μας. Ακόμα και η λέξη «ρεπορτάζ», που χρησιμοποιήσαμε, είναι ξένη. Συγκεκριμένα, προέρχεται από τη γαλλική λέξη «reportage» και στα ελληνικά θα λέγαμε πως πρόκειται για την εργασία ενός δημοσιογράφου που καλείται να ερευνήσει και να παρουσιάσει ένα θέμα.
Ακόμα και η λέξη «σπικάζ» είναι ξενόφερτη. Με αγγλικές ρίζες, η λέξη «σπικάζ» αντικατοπτρίζει την περιγραφή και το σχολιασμό ενός γεγονότος, ενός θεάματος. Στον αθλητικό χώρο, ο «speaker» ή καλύτερα «ο εκφωνητής», καλείται να περιγράψει έναν αθλητικό αγώνα και, βέβαια, να χρησιμοποιήσει όλους αυτούς τους όρους, που μετέπειτα χρησιμοποιούμε και εμείς στη ζωή μας.
Ας αναφερθούμε, λοιπόν, σε αυτούς τους αθλητικούς όρους. Πόσες φορές έχετε ακούσει από εκφωνητές αγώνων να λένε πως ένα γήπεδο που είναι γεμάτο, είναι «sold out». Λογικά θα είστε και εσείς πιο εξοικειωμένοι με το ξένο όρο, καθώς ελάχιστοι θα πουν περιφραστικά πως τα εισιτήρια εξαντλήθηκαν και πως δεν υπάρχει ούτε μια διαθέσιμη θέση στο γήπεδο.
Ακόμα και οι τίτλοι των κατηγοριών είναι ξενόφερτοι. Αναλυτικότερα, ο πρωταθλητής της πρώτης ποδοσφαιρικής κατηγορίας προκρίνεται στα προκριματικά του Champions League. Κάποτε ακουγόταν και ο ελληνικός όρος «Κύπελλο Πρωταθλητριών». Άλλα ονόματα πρωταθλημάτων είναι η «Premier League», η «La Liga», το «NBA», η «Euroleague». Ελάχιστοι πρόκειται να πουν «το αγγλικό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου» ή «το ευρωπαϊκό πρωτάθλημα μπάσκετ».
Ωστόσο, αυτοί θεωρούνται τίτλοι και, ίσως, να υπάρχει μια δικαιολογία. Το γεγονός που δείχνει την ηχηρή παρέμβαση των αθλητικών όρων στο λεξιλόγιο μας, είναι λέξεις όπως «ρέφερι», «coach» και «manager». Αν και στα ελληνικά οι αντίστοιχες λέξεις είναι «διαιτητής», «προπονητής» και «διευθυντικό στέλεχος», στην καθομιλούμενη είναι πιο ευρεία η χρήση των ξένων λέξεων.
Σε αυτό το σημείο αξίζει να αναφέρουμε πως κάποιες από αυτές τις λέξεις αποκτούν και μια άλλη χρησιμότητα. Πιο συγκεκριμένα, η λέξη «διαιτητής» αποδίδεται σε όλους εκείνους τους ανθρώπους, που παρεμβαίνουν και αποσοβούν μια ένταση μεταξύ άλλων ανθρώπων. Επιπρόσθετα, η φράση «time out», ενώ στον αθλητικό χώρο υποδηλώνει το ολιγόλεπτο διάλειμμα για τους παίκτες του μπάσκετ (ή της καλαθοσφαίρισης αν προτιμάτε), στην καθημερινότητα δείχνει την παύση ενός καβγά ή μιας έντασης.
Επομένως, είναι σκόπιμο να δούμε για ποιο λόγο χρησιμοποιούμε τόσες ξένες λέξεις στην καθημερινότητα μας. Σίγουρα επηρεαζόμαστε σε τεράστιο βαθμό από τις δραστηριότητες που επιλέγουμε να κάνουμε. Αναλυτικότερα, μέσω του ποδοσφαίρου χρησιμοποιούμε πάρα πολλούς όρους, όπως «ντρίμπλα», «ντέρμπι», «πρεστίζ». Αντίστοιχα, μέσω του πόκερ χρησιμοποιούμε αρκετούς όρους, όπως «ντούκου», «all-in», «πάσο». Έτσι, είναι λογικό να επηρεάζεται το καθημερινό μας λεξιλόγιο και λογικό να γίνεται συχνή χρήση αυτών των όρων από άτομα όλων των ηλικιών.
Πόσα άτομα, κουρασμένα από την ένταση της καθημερινότητας και της εργασίας τους, επιθυμούν ένα «break»; Ή πόσες φορές μελετάμε το «budget» μιας εταιρείας; Πόσες φορές παρακολουθούμε την «καμπάνια» μιας διαφημιστικής εταιρείας; Όλες αυτές είναι οι λέξεις που κυριαρχούν και σε αθλητικό επίπεδο. Οι παίκτες δικαιούνται ένα διάλειμμα για να πάρουν μερικές ανάσες (=break), οι ομάδες κάνουν τις μεταγραφές τους ανάλογα με τον προϋπολογισμό τους (=budget), ενώ πολλοί διάσημοι αθλητές κάνουν εκστρατεία προώθησης προϊόντων (= καμπάνια). Εξάλλου, οι αθλητές είναι αναγνωρίσιμα πρόσωπα, επιτυχημένα και κάποιοι εξ’ αυτών συγκαταλέγονται στους πλουσιότερους ανθρώπους του κόσμου.
Σε μια εποχή που αναλύεται ενδελεχώς ο γλωσσικός δανεισμός, φαντάζει πάρα πολύ δύσκολο να αποποιηθούμε τη χρήση των ξένων λέξεων. Είναι τόσο μεγάλη η επιρροή του αθλητισμού στις ζωές μας, που όλες αυτές οι λέξεις είναι, πλέον, οικείες σε όλους μας. Και αυτό ήταν μόλις ένα «ρεζουμέ» των αθλητικών όρων που χρησιμοποιούμε καθημερινά. Αν το παρατηρήσετε, σίγουρα είναι ακόμα περισσότεροι και έχουν μεγάλο ρόλο στις ζωές μας.