Καλλιόπη Βαρδάκα: Το κυριακάτικο σημειωματάριο του μικρομέτοχου (Κυριακή 26.9.2021)

Η Θεσσαλονίκη είναι από τις λίγες πόλεις στον κόσμο με 15 μνημεία ενταγμένα στον κατάλογο της UNESCO, ως μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς και χρονολογούνται από τα Παλαιοχριστιανικά χρόνια (4ος αι. μ. Χ) έως και την Υστεροβυζαντινή περίοδο (13ος -14ος αιώνας)

• Τα μνημεία UNESCO της Θεσσαλονίκης παρουσιάζονται με ειδική καταχώρηση του Οργανισμού Τουρισμού Θεσσαλονίκης στο World Heritage, που κυκλοφορεί σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή και περιλαμβάνει λεπτομερή άρθρα για πολιτιστικούς και φυσικούς χώρους Παγκόσμιας Κληρονομιάς.

Η τριμηνιαία έκδοση κυκλοφορεί στα αγγλικά, τα γαλλικά και τα ισπανικά και διανέμεται σε συνεργάτες του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού (UNWTO), στα μέλη και εκπροσώπους της Επιτροπής Παγκόσμιας Κληρονομιάς, στις Εθνικές Επιτροπές της UNESCO, στην Έκθεση Τουρισμού Βερολίνου και σε μεμονωμένους συνδρομητές.

Με την καταχώρησή του, ο Οργανισμός Τουρισμού Θεσσαλονίκης αναδεικνύει όπως αναφέρει σχετικά το ΑΠΕ, τα σημάδια που άφησαν στη Θεσσαλονίκη κατά το πέρασμά τους οι μεγαλύτεροι πολιτισμοί του κόσμου.

• Τα βυζαντινά τείχη της πόλης, η Ροτόντα, η Αχειροποίητος, ο Άγιος Δημήτριος, ο ναός του Οσίου Δαυίδ, η Αγία Σοφία, η Παναγία Χαλκέων, ο ναός του Αγίου Παντελεήμονα, οι Άγιοι Απόστολοι, ο Άγιος Νικόλαος ο Ορφανός, η Αγία Αικατερίνη, ο ναός του Σωτήρος, η Μονή Βλατάδων, ο Προφήτης Ηλίας και τα βυζαντινά λουτρά εμφανίζονται σε μία πανοραμική φωτογραφία της πόλης δίνοντας στον αναγνώστη την ευκαιρία να συνδέσει άμεσα τον προορισμό με τον πολιτιστικό πλούτο που μπορεί να συναντήσει όταν τον επισκεφτεί.

• Στο στόχαστρο οι Εκκλησίες στην Ευρώπη: Ανελέητο αντιχριστιανικό μένος

Πλειάδα περιστατικών στην Ιταλία
Εδώ και ένα μήνα το ΠΕΝΤΑΠΟΣΤΑΓΜΑ έχει προειδοποιήσει με διάφορες αφορμές για τρομοκρατικό χτύπημα σε εκκλησία , καθώς και για το αντιχριστιανικό μένος που γιγαντώνεται στην Ευρώπη, αλλά όχι μόνο.

Τα νέα ανησυχητικά μηνύματα προέρχονται από την Ιταλία όπου αρκετές εκκλησίες βανδαλίστηκαν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα.

Τον τελευταίο μήνα, αρκετές εκκλησίες βεβηλώθηκαν, βανδαλίστηκαν και ληστεύθηκαν στην Ιταλία . Υπήρξαν επίσης αρκετές προσπάθειες εμπρησμού σε ναούς. Μια επιστολή με σφαίρα στάλθηκε επίσης στον πάπα Φραγκίσκο.

• Η πόρτα της εκκλησίας του Αγίου Ανδρέα του Αποστόλου στο Capodrise στην επαρχία Καζέρτα πυρπολήθηκε στις αρχές Αυγούστου. Μια μέρα αργότερα, η αστυνομία δήλωσε ότι συνέλαβε έναν ύποπτο. Σύμφωνα με τον ιερέα της ενορίας, έχει βανδαλίσει την εκκλησία αρκετές φορές στο παρελθόν. Ακριβώς πριν από ένα χρόνο, η εκκλησία είχε γίνει στόχος εμπρησμού.

Ο ναός της Παναγίας της Φατίμα στη Μαρσάλα στο νησί της Σικελίας υπήρξε επίσης ο στόχος εμπρησμού στις 4 Αυγούστου. Εκεί πυρπολήθηκε ο βωμός. Υπήρξαν επίσης ζημιές από πυρκαγιά σε μια πολύτιμη Βίβλο και άλλα έπιπλα. Ένας ύποπτος, ένας 52χρονος άνδρας ονόματι Guiseppe Montalto, συνελήφθη. Ο άνδρας ομολόγησε και ανέφερε στην αστυνομία ότι το κίνητρό του είναι προσωπικό. Η αστυνομία βρήκε επίσης δύο βόμβες που, αν είχαν ανάψει, θα προκαλούσαν τεράστιες ζημιές.

• Στο Casal Velino στην επαρχία Salerno, ο βωμός της εκκλησίας του Αγίου Ματθαίου καταστράφηκε. Στις 14 Αυγούστου, στο δήμο Massafra, στην επαρχία Taranto, ένα άγαλμα της Παναγίας έξω από την εκκλησία της Ιερής Καρδιάς καταστράφηκε. Πλάνα από κάμερες ασφαλείας φαίνονται να δείχνουν δύο νεαρούς άνδρες που φέρονται να εμπλέκονται στο περιστατικό, ενώ η αστυνομία εξακολουθεί να ερευνά. Την ίδια μέρα, ο κήπος κοντά στην εκκλησία του Monfalcone, στη Γκορίτσια, καταστράφηκε. Σύμφωνα με έναν εκπρόσωπο, αυτό είναι ένα περιστατικό σε μια μακρύτερη σειρά καταστροφών που έχει αντιμετωπίσει η εκκλησία.

Οι κλέφτες πήραν χρυσά αντικείμενα όπως δαχτυλίδια, κολιέ και τάματα από την εκκλησία του Αγίου Φελίς της Τέννας στο Τραμόντι. Ένας σταυρός που είχε κλαπεί προηγουμένως από την εκκλησία του Vada ανακαλύφθηκε στις 10 Αυγούστου. Η αστυνομία στη Μοντεμπελούνα συνέλαβε έναν 47χρονο άνδρα, ο οποίος πιστεύεται ότι είναι υπεύθυνος για πολλές περιπτώσεις κλοπής ταμάτων από εκκλησίες στην περιοχή.

• Μια επιστολή με σφαίρες που φέρεται να απευθυνόταν στον πάπα Φραγκίσκο αναφέρθηκε στο Μιλάνο στις 9 Αυγούστου . Οι υπάλληλοι ενός ταχυδρομικού κέντρου διαλογής ανακάλυψαν το γράμμα που φέρεται να περιείχε τρεις σφαίρες. Εκπρόσωπος της αστυνομίας δήλωσε ότι η επιστολή δημοσιεύτηκε στη Γαλλία. Επισυνάπτεται επιστολή που αναφέρεται σε οικονομικά σκάνδαλα εντός του Βατικανού για τα οποία διώκονται πολλοί κληρικοί, μεταξύ των οποίων και ο καρδινάλιος Μπέτσιου.

Επίσης τον Ιούλιο υπήρξαν αρκετές περιπτώσεις εμπρησμού, καταστροφής και βεβήλωσης εκκλησιών στην Ιταλία.

• Τέλος στις 12 Σεπτεμβρίου Λειτουργία διακόπηκε από τρεις εφήβους που φώναζαν σε άσεμνη και βλάσφημη γλώσσα στην εκκλησία του Sorso’s St. Pantaleon. Οι ενορίτες και οι κάτοικοι της πόλης προέτρεψαν την αστυνομία να πραγματοποιεί συχνότερους ελέγχους λόγω της αύξησης του αριθμού των περιστατικών.

Γενικά οι πιστοί στην Ιταλία αισθάνονται ότι η αστυνομία αγνοεί τα αιτήματά τους και φοβούνται για κάτι ακόμη χειρότερο….

• Ανάμεσα σε δυο βουνά στην Ηλεία υπάρχει ένα μοναστήρι με απίστευτη φυσική ομορφιά

Κοντά στο χωριό Γούμερο του Δήμου Ωλένης στο Νομό Ηλείας μέσα σε ένα καταπράσινο φαράγγι που έχει χαρακτηριστεί από το Υπουργείο Πολιτισμού ως μνημείο φυσικής ομορφιάς, βρίσκεται η εγκαταλελειμμένη σήμερα σπηλαιώδη Μονή του «Ασκητή».

• Η Ιερά Μονή Ασκητή Γουμέρου είναι ένα από τα μεγαλειώδη μνημεία Βυζαντινής πιθανότατα προέλευσης, με απίστευτη φυσική ομορφιά. Σύμφωνα με την προφορική παράδοση, στο φαράγγι του Γούμερου ζούσε ένας ερημίτης.

• Πριν αρκετά χρόνια η Μονή φιλοξενούσε περισσότερους από 50 μοναχούς ενώ τον τελευταίο μισό αιώνα έχει εγκαταλειφθεί. Συγγραφικές πηγές αναφέρουν επίσης ότι όταν απεβίωσε ο Ασκητής ενταφιάστηκε μέσα στον χώρο της Μονής.

ΠΕΡΤΟΥΛΙ – ΤΡΙΚΑΛΩΝ

• 6. Δεν κάναμε σωστές μελέτες (ναι, υπήρξαν λαμπρές εξαιρέσεις): Εμμονικά επιστήμονες παρήγαγαν δεκάδες χιλιάδες μελέτες αμφίβολου στατιστικού μεγέθους, σημασίας, και ερμηνείας, Τόνωσαν τα εγώ τους και τα βιογραφικά τους ίσως, τους πρόσφεραν δημοσιότητα, καταχωρήσεις και τηλεπαράθυρα, αλλά ελάχιστα πρόσφεραν στην επιστήμη (και δεν μιλώ καν για τους φιδέμπορες που ξαναβγήκαν να πουλήσουν τα μαντζούνια τους δια πάσαν νόσον και πάσαν…).

Σε μια εποχή όπου η επικοινωνία με τον επιστήμονα της διπλανής χώρας είναι θέμα δευτερολέπτων, και η δυνατότητα μεγάλων παγκόσμιων μελετών που να δίνουν οριστικές θεραπευτικές απαντήσεις είναι προφανής, εμείς συνεχίσαμε να διαβάζουμε την χιλιοστή μελέτη 38 ατόμων που αναζήτησε κάτι ασαφώς ασαφές. (Και ναι, όλοι έχουμε την τάση να δημοσιεύσουμε, απλώς ορισμένοι αυτοπεριοριζόμαστε).

• Λες και δεν ξέραμε ότι θα υπάρξουν επιτήδειοι, λες και δεν μπορούσαμε να γνωρίζουμε ποιοι κοινωνικοί θύλακες ήταν επιρρεπείς στην παραπληροφόρηση ή πρόθυμοι να την πολλαπλασιάσουν. Και όταν επιστρέψαμε να επαναδιεκδικήσουμε το κοινό, το κάναμε ασύντακτα, παράφωνα και πολυφωνικά (αγνοώντας, πλέον, πότε είναι κρείττον του λαλείν το σιγάν), δεν προβλέψαμε τα διλήμματα της επικοινωνίας, δεν κατευθύναμε την συζήτηση, δεν εξηγήσαμε πρώιμα.

• Δεν ξέρουμε εδώ και δυο μήνες πως θα πρέπει να λειτουργήσουμε με μεταδοτικότερο στέλεχος; Είναι θέμα συζήτησης για το 3ο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου αυτό; Α, και αν θέλετε οδηγό λειτουργίας πανεπιστημίων, υπάρχει, Safe University λέγεται, το βρίσκετε εδώ, στα ελληνικά μάλιστα: http://gav.uop.gr/docs/safe-university/guide.html.

• Κι από την άλλη πλευρά, κλείσιμο του ματιού με “ναι μεν, αλλά…” σε όσους παρασύρθηκαν από υπόγειες αντι-εμβολιαστικές προπαγάνδες, χάιδεμα των δήθεν διστακτικών ανεμβολίαστων όταν τέθηκε θέμα υποχρεωτικότητας, επιδέξια παρακίνηση στην εκλεκτική μη συμμόρφωση στα μέτρα. Δεν είδα και καμιά κομματική νεολαία να αναλαμβάνει κάποια δράση για την πανδημία, η πολιτική του αύριο όμως εδώ θα έπρεπε να παράγεται. Και ναι, δεν έχουν χρώμα οι ψήφοι στις κάλπες. Αλλά όσο τρέχει η πανδημία, τόσο λιγότεροι θα προσέλθουν στις κάλπες, αν αυτό είναι που σας ενδιαφέρει.

ΤΟ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΟ ΤΟΥ ΣΠΙΤΙΟΥ ΤΑ ΠΑΛΙΑ ΧΡΟΝΙΑ

• ΤΟ ΨΥΓΕΙΟ ΠΑΓΟΥ, ΤΟ ΦΑΝΑΡΙ, Η ΣΤΑΜΝΑ…

Τα χρόνια πέρασαν και ίσως λίγοι γνώρισαν ή θυμούνται τον οικιακό εξοπλισμό του (όχι και τόσο μακρινού) παρελθόντος. Εχουμε και λέμε, λοιπόν:

***
“Βρυσούλα”. Εγκατάσταση παροχής…τρεχούμενου νερού. Πλύσιμο πιάτων, χεριών, προσώπου, κλπ. με τη βρυσούλα γινόταν, που όμως χρειαζόταν συνεχώς να γεμίζει από τη στάμνα ή άλλο σκεύος.

• 

Σκάφη. Το “πλυντήριο” της γιαγιάς. Ξύλινη ή από λαμαρίνα. Μέσα, διάφορα βοηθητικά εργαλεία. Μπουγάδα με το χέρι και πράσινο ή άσπρο σαπούνι (δεν υπήρχαν άλλα απορρυπαντικά). Από τις σκληρότερες δουλειές της νοικοκυράς που δεν είχε “δούλες” (έτσι έλεγαν τις οικιακές βοηθούς) ούτε “παραδουλεύτρες”. Συχνά η σκάφη χρησίμευε και ως μπανιέρα, μιά και τα περισσότερα σπίτια δεν διέθεταν τις σημερινές λουτρικές εγκαταστάσεις και το μπάνιο δεν ήταν και καθημερινή συνήθεια. Κάθε Σάββατο και αν…

• 

Το “βαποράκι”. Σίδερο με κάρβουνα. Πριν αποκτήσουν σύνδεση με το ηλεκτρικό δίκτυο (πολλές περιοχές συνδέθηκαν τη δεκαετία του 1970) δεν είχαν άλλο τρόπο να σιδερώνουν τα ρούχα οι νοικοκυρές, από το βαποράκι. Τα ξυλοκάρβουνα “χώνευαν” στο εσωτερικό του σκεύους και θέρμαιναν την πλάκα.

• 

Το φανάρι. Ο πρόγονος του ψυγείου πάγου, το φανάρι έμοιαζε με το φανάρι που χρησιμοποιούσαν στα καΐκια, και όχι μόνο. Οι σίτες εμπόδιζαν τα έντομα να πλησιάσουν τα φαγητά και ο διερχόμενος αέρας δημιουργούσε κάπως καλύτερες συνθήκες διατήρησης, από τον στάσιμο αέρα του ντουλαπιού. Ο χρόνος διατήρησης δεν πρέπει να ξεπερνούσε τις μερικές ώρες, άντε ένα 24ωρο!

• 

Ψυγείο πάγου. Το ψυγείο πάγου ήταν η επανάσταση! Παγοποιεία υπήρχαν πολλά (λίγα υπάρχουν ακόμη, αλλά για άλλους σκοπούς) σε όλη τη χώρα. Οι διανομείς γύριζαν με ένα φορτηγάκι ή καροτσάκι που έσπρωχναν με τα χέρια και άφηναν συνήθως ένα τέταρτο της κολώνας (τόσο χωρούσε). Το νερό έβγαινε παγωμένο από το ντεποζιτάκι που υπήρχε στο εσωτερικό τους, αλλά η θερμοκρασία στο θάλαμο δεν πρέπει να ήταν χαμηλότερη από 10-12 βαθμούς C, στη καλύτερη περίπτωση.

• 

Αιγινήτικο κανάτι. Εναλλακτικός τρόπος ψύξης του νερού. Πριν ακόμη την εμφάνιση του ψυγείου πάγου (αλλά και μετά) ήταν σε χρήση το Αιγινήτικο κανάτι, για να δίνει δροσερό νερό. Η μέθοδος βασίζεται στην αρχή της φυσικής, ότι όταν ένα υγρό εξατμίζεται, απορροφά θερμότητα.

.

Τα κανάτια ήταν από πορώδες υλικό (πηλό) που επέτρεπε μιά μικρή ποσότητα νερού να βγαίνει στην εξωτερική επιφάνεια του κανατιού. Ετσι, το κανάτι “ίδρωνε” και το τοποθετούσαν σε σημεία με ρεύμα αέρα (συνήθως στα πρεβάζια των παραθύρων). Ο αέρας προκαλούσε εξάτμιση και η εξάτμιση έριχνε τη θερμοκρασία στο εσωτερικό του και το νερό απλώς δρόσιζε κάπως, ώστε να πίνεται.

• 

Λάμπα πετρελαίου. Οπου δεν υπήρχε ηλεκτρικό ρεύμα, υπήρχαν οι λάμπες πετρελαίου. Σε μερικές ταβέρνες χρησιμοποιούσαν και λάμπες “Λουξ” που λειτουργούσαν με υγραέριο και έβγαζαν ένα πολύ λαμπρό φως (σήμερα τις χρησιμοποιούν στις ψαρόβαρκες γρι-γρι για να προσελκύουν τα ψάρια). Η λάμπα είχε το φυτίλι, του οποίου η μία άκρη ήταν βυθισμένη στο πετρέλαιο που βρισκόταν μέσα στο δοχείο.

• Σηκώνοντας το φυτίλι με το χειρισμό μιά ροδέλλας δυνάμωνε η ένταση του φωτός, αλλά υπήρχε ο κίνδυνος να σπάσει το γυαλί από τη υψηλή θερμοκρασία.

Πολλοί διαπρεπείς επιστήμονες των περασμένων γενιών διάβαζαν στο φως του πετρελαίου ή του κεριού, που τότε δεν ήταν αξεσουάρ πολυτελών εστιατορίων, αλλά αναγκαίο για το φωτισμό, είδος.

• 

Γκαζιέρες και καμινέτα. Το μαγείρεμα γινόταν με γκαζιέρες που έκαιγαν πετρέλαιο ή βενζίνη (σπανιότερα). Ηταν πολύπλοκα εργαλεία που οι νοικοκυρές ήταν απόλυτα εξοικειωμένες μαζί τους. Τρομπάριζαν αέρα μέσα στο δοχείο του καυσίμου, ώστε αυτό να ανεβαίνει στον καυστήρα. Συχνά βούλωναν και υπήρχαν ειδικά βελονάκια για το ξεβούλωμά τους.

• Υπήρχαν και οι φουφούδες, μιά κατασκευή παρόμοια με το μαγκάλι, αλλά με σχάρα, για να τοποθετείται η κατσαρόλα. Ο καφές ή τα αφεψήματα ψήνονταν στα καμινέτα που έκαιγαν μπλε οινόπνευμα. Το γκαζάκι δεν υπήρχε τότε και μόνο τα σχετικά πλούσια νοικοκυριά είχαν σύνδεση με το φωταέριο.

Πολυτέλεια ήταν και οι στόφες, οι κουζίνες με ξύλα που διέθεταν και φούρνο. Τα φουρνιστά τα έστελναν στο γειτονικό φούρνο που δούλευε σε φοβερούς ρυθμούς τις Κυριακές, που ο κόσμος έτρωγε κρέας ψητό, με μακαρόνια, κριθαράκι ή πατάτες.

• 

Μαγκάλι. Η θέρμανση του φτωχού…Μη φανταστείτε πως το μέσο σπίτι διέθετε κεντρική θέρμανση. Βέβαια και στα σημερινά που τη διαθέτουν, διακοσμητική είναι, αφού το πετρέλαιο έχει γίνει χρυσάφι! Πάντως η θέρμανση με μαγκάλι ήταν φτηνή, αλλά χωρίς μεγάλη εμβέλεια. Στη μέση του δωματίου έμπαινε το μαγκάλι με τα ξυλοκάρβουνα για αρχή και τον “πυρήνα” (μιά σκόνη από τα κουκούτσια της ελιάς). Δημιουργούσε χόβολη μέσα στην οποία έψηναν καφέ και επάνω από το μαγκάλι έψηναν κανά κοψίδι ή φέτες ψωμί.

• Συχνά τα “αχώνευτα” ξυλοκάρβουνα καίγονταν ελλιπώς, με αποτέλεσμα την έκλυση CO (μονοξειδίου του άνθρακα) που σκότωνε ολόκληρες οικογένειες! Βέβαια υπήρχαν και οι ξυλόσομπες, οι σόμπες με κάρβουνα, καθώς και οι σόμπες πετρελαίου, αργότερα αυτές. Κεντρική θέρμανση διέθεταν τα πλουσιόσπιτα, αλλά καύσιμη ύλη ήταν το ξύλο ή το κάρβουνο και κάποιος (συνήθως το υπηρετικό προσωπικό) έπρεπε να κατεβαίνει κάθε τόσο στο υπόγειο, να τροφοδοτεί τη φωτιά.

Υπήρχαν κι άλλες διαφορές στις ευκολίες, αλλά δεν έχει νόημα να μιλάμε π.χ. για ηλεκτρονικά και μέσα διασκέδασης, γιατί αυτά ήταν πολυτέλειες!