Η πρόταση του Στέφανου Κασσελάκη για την αλλαγή του ονόματος του ΣΥΡΙΖΑ σε «Συνασπισμός Σύγχρονης Αριστεράς» και οι προτεινόμενες οργανωτικές αλλαγές έχουν προκαλέσει έντονες αντιδράσεις στο εσωτερικό του κόμματος. Η τοποθέτηση του Παύλου Πολάκη, που επισημαίνει ότι η ουσία δεν βρίσκεται στο όνομα αλλά στο ξεκάθαρο πρόγραμμα, αντικατοπτρίζει την ανησυχία πολλών στελεχών σχετικά με τις κατευθύνσεις που θέτει η νέα ηγεσία.
Ο Κασσελάκης προτείνει αλλαγές που αγγίζουν την οργανωτική δομή του κόμματος, όπως ο περιορισμός της θητείας των βουλευτών και η απομάκρυνσή τους από τα κομματικά όργανα, κάτι που φαίνεται να είναι μέρος μιας προσπάθειας να ελέγξει τον κομματικό μηχανισμό και να ενισχύσει τη συμμετοχή της βάσης στις αποφάσεις. Αυτό, ωστόσο, έχει προκαλέσει έντονες αντιπαραθέσεις, καθώς πολλοί βλέπουν αυτές τις αλλαγές ως προσπάθεια συγκέντρωσης εξουσίας από τη νέα ηγεσία.
Η αντιπαράθεση αυτή είναι ένα σημάδι των βαθύτερων ιδεολογικών και στρατηγικών διαφωνιών μέσα στο κόμμα. Ενώ ο Κασσελάκης προωθεί μια πιο σύγχρονη και κεντροαριστερή κατεύθυνση, στελέχη όπως ο Πολάκης υποστηρίζουν ότι το κλειδί για την επιτυχία του κόμματος βρίσκεται στη διατήρηση ενός σαφούς και ριζοσπαστικού προγράμματος, αντί για την επικέντρωση σε οργανωτικές και ονομαστικές αλλαγές.
Ο εμφύλιος στον ΣΥΡΙΖΑ και η αλλαγή ονόματος αποτελούν σημαντικά γεγονότα στην πρόσφατη ιστορία του κόμματος, και συνδέονται με μια σειρά από πολιτικές, ιδεολογικές και οργανωτικές εξελίξεις που οδήγησαν σε ρήξεις και ανακατατάξεις στο εσωτερικό του. Ας εξετάσουμε πώς φτάσαμε σε αυτά τα σημεία.
Οι ρίζες του ΣΥΡΙΖΑ
Ο ΣΥΡΙΖΑ ξεκίνησε ως μια εκλογική συμμαχία αριστερών δυνάμεων το 2004, με κύριο κορμό τον Συνασπισμό της Αριστεράς, των Κινημάτων και της Οικολογίας. Η αρχική σύνθεση του κόμματος περιλάμβανε διαφορετικές αριστερές τάσεις και πολιτικές ομάδες, από τους ευρωκομμουνιστές του ΚΚΕ Εσωτερικού μέχρι πιο ριζοσπαστικές φωνές από τον χώρο της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς. Αυτή η ποικιλία απόψεων και πολιτικών προσεγγίσεων ήταν ταυτόχρονα η δύναμη και η αδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ, καθώς συχνά προκαλούσε εσωτερικές εντάσεις και αντιπαραθέσεις.
Η άνοδος στην εξουσία και οι πρώτες ρήξεις
Η εκλογική άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ μετά το 2012, κυρίως ως αντίδραση στις πολιτικές λιτότητας που επέβαλαν τα μνημόνια, οδήγησε το κόμμα σε ριζικές αλλαγές. Το 2013, ο ΣΥΡΙΖΑ μετασχηματίστηκε από μια εκλογική συμμαχία σε ενιαίο πολιτικό κόμμα, με τον Αλέξη Τσίπρα να αναλαμβάνει την ηγεσία. Αυτή η κίνηση ενίσχυσε την ενότητα και την οργανωτική συνοχή του κόμματος, αλλά παράλληλα δημιούργησε και εσωτερικές αντιδράσεις, ειδικά από τις πιο ριζοσπαστικές συνιστώσες που ένιωθαν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ απομακρυνόταν από τις αρχικές του θέσεις.
Η πρώτη μεγάλη ρήξη ήρθε το 2015, όταν μετά το δημοψήφισμα του Ιουλίου και την υπογραφή του τρίτου μνημονίου, η Αριστερή Πλατφόρμα, με επικεφαλής τον Παναγιώτη Λαφαζάνη, αποχώρησε από τον ΣΥΡΙΖΑ και ίδρυσε τη Λαϊκή Ενότητα. Η αποχώρηση αυτή αποτέλεσε την πρώτη μεγάλη δοκιμασία για την εσωτερική συνοχή του κόμματος και σηματοδότησε την απομάκρυνση της πιο ριζοσπαστικής πτέρυγας.
Η μετεξέλιξη σε ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία
Μετά την ήττα του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του 2019, το κόμμα προσπάθησε να ανασυγκροτηθεί και να προσελκύσει ευρύτερες προοδευτικές δυνάμεις. Έτσι, το 2019 προστέθηκε η φράση «Προοδευτική Συμμαχία» στο όνομα του κόμματος, μια κίνηση που στόχευε στη διεύρυνση της εκλογικής βάσης και στην προσέγγιση κεντροαριστερών ψηφοφόρων. Ωστόσο, αυτή η στρατηγική δημιούργησε νέες εσωτερικές εντάσεις, καθώς πολλοί από τους παλιούς υποστηρικτές του κόμματος ένιωσαν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ απομακρυνόταν από τις αρχές της ριζοσπαστικής αριστεράς και πλησίαζε σε θέσεις που ήταν πιο κοντά στο κέντρο του πολιτικού φάσματος.
Η εσωκομματική κρίση του 2023-2024
Η εσωκομματική κρίση του ΣΥΡΙΖΑ κορυφώθηκε το 2023-2024, μετά την παραίτηση του Αλέξη Τσίπρα και την εκλογή του Στέφανου Κασσελάκη ως νέου προέδρου. Η εκλογή του Κασσελάκη, ενός πολιτικού με διαφορετικό προφίλ και στρατηγική, προκάλεσε σοβαρές αντιδράσεις στο εσωτερικό του κόμματος. Οι αποφάσεις του νέου προέδρου, όπως η διαγραφή κορυφαίων στελεχών και η προσπάθεια αναδιοργάνωσης του κόμματος με πιο κεντροαριστερό προσανατολισμό, οδήγησαν σε ρήξεις με την παλιά φρουρά του ΣΥΡΙΖΑ.
Συγκεκριμένα, η διαγραφή των Νίκου Φίλη, Πάνου Σκουρλέτη και Δημήτρη Βίτσα, καθώς και η αποχώρηση άλλων ιστορικών στελεχών όπως ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, οδήγησαν σε μια μεγάλη ρήξη εντός του κόμματος. Οι αποχωρήσαντες συγκρότησαν μια νέα πολιτική κίνηση, τη «Νέα Αριστερά», η οποία επιδιώκει να συνεχίσει την παράδοση της ριζοσπαστικής αριστεράς που, κατά την άποψή τους, εγκαταλείφθηκε από τη νέα ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ.
Οι επιπτώσεις της κρίσης και η νέα πορεία
Η εσωκομματική κρίση είχε σημαντικές επιπτώσεις στην πολιτική εικόνα του ΣΥΡΙΖΑ. Η αποχώρηση σημαντικών στελεχών και η ίδρυση νέων πολιτικών σχηματισμών αποδυνάμωσαν την εσωτερική συνοχή του κόμματος και έθεσαν υπό αμφισβήτηση τη δυνατότητά του να παραμείνει ο κύριος εκφραστής της αριστεράς στην Ελλάδα. Η αλλαγή του ονόματος και η προσπάθεια αναπροσανατολισμού της στρατηγικής του κόμματος είναι κινήσεις που στοχεύουν στην προσαρμογή του ΣΥΡΙΖΑ στις νέες πολιτικές συνθήκες, αλλά παράλληλα κινδυνεύουν να αποξενώσουν την παραδοσιακή εκλογική του βάση.
Παρά τις προκλήσεις, ο ΣΥΡΙΖΑ υπό την ηγεσία του Κασσελάκη προσπαθεί να επαναπροσδιορίσει τον ρόλο του στο ελληνικό πολιτικό σύστημα. Η νέα ηγεσία φαίνεται αποφασισμένη να προχωρήσει σε ριζικές αλλαγές, τόσο σε επίπεδο προσώπων όσο και πολιτικών, με στόχο να προσεγγίσει ένα ευρύτερο εκλογικό κοινό. Ωστόσο, παραμένει ανοιχτό το ερώτημα κατά πόσο αυτή η στρατηγική θα είναι επιτυχημένη ή αν θα οδηγήσει σε περαιτέρω αποδυνάμωση του κόμματος.
Η πορεία προς τον εμφύλιο στον ΣΥΡΙΖΑ και η αλλαγή ονόματος αντικατοπτρίζουν τις ευρύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η αριστερά στην Ελλάδα και διεθνώς. Οι εσωτερικές αντιφάσεις, οι πολιτικές στρατηγικές και οι προσωπικές φιλοδοξίες έχουν διαμορφώσει ένα ρευστό πολιτικό τοπίο, στο οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ καλείται να επαναπροσδιορίσει την ταυτότητά του και τον ρόλο του. Οι επόμενοι μήνες και χρόνια θα είναι κρίσιμοι για το μέλλον του κόμματος, καθώς οι εξελίξεις αυτές θα καθορίσουν την ικανότητά του να επιβιώσει και να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στην ελληνική πολιτική σκηνή.
