Γιάννης Σιάτρας: Τί ποσοστό κατέχουν οι ξένοι επενδυτές στις ελληνικές μετοχές;

Πόσοι είναι οι ξένοι επενδυτές στο Χρηματιστήριο της Αθήνας; Σύμφωνα με τα στοιχεία που κάθε μήνα δημοσιεύονται στο Axia Numbers στο τέλος του Φεβρουαρίου 2019, οι ξένοι επενδυτές κατείχαν μετοχές η κεφαλαιοποίηση των οποίων έφθανε στο 63,9%. Όμως, είναι αυτό το πραγματικό ποσοστό;

• Είναι βέβαιο ότι δεν είναι. Το άλλο βέβαιο είναι, ότι δεν μπορούμε να γνωρίζουμε. Στην πράξη, ποτέ δε μπορούσαμε να πούμε με ακρίβεια ποιό ήταν το ποσοστό κατοχής ελληνικών μετοχών από ξένους. Και αυτό επειδή, ουδείς μπορεί να γνωρίζει ποιοί βρίσκονται πίσω από τις γενικές κατηγορίες (π.χ. “αλλοδαποί ιδιώτες”, “νομικά πρόσωπα αλλοδαπής” κλπ) που εμφανίζει το μηνιαίο δελτίο του Χρηματιστηρίου.

Κατά τα τελευταία χρόνια όμως, η κατάσταση δείχνει να γίνεται πιο περίπλοκη. Όπως φαίνεται και στο παρακάτω διάγραμμα, η συμμετοχή των ξένων στην κεφαλαιοποίηση του Χρηματιστηρίου αυξάνεται από τα τέλη του 2009. Όμως, αυτό δεν είναι λογικό να συμβαίνει επειδή τότε ξεκινούσε η μεγάλη οικονομική κρίση της χώρας και συνεπώς, δεν έχει λογική να πούμε ότι, εν μέσω μίας διαδικασίας που οδήγησε τη χώρα στη χρεοκοπία και ενώ οι τιμές των μετοχών κατέρρεαν, οι ξένοι αγόραζαν μετοχές!

Τί έχει συμβεί; Όπως μας δείχνει και η “κόκκινη” γραμμή, το ποσοστό της κατηγορίας “Νομικά Πρόσωπα Αλλοδαπής” αρχίζει να αυξάνεται ελαφρά από τα τέλη της προηγούμενης δεκαετίας, ενώ το ποσοστό των ξένων θεσμικών (βαθύ μπλε χρώμα γραμμής) μένει σχετικά σταθερό. Αυτό, κατά την άποψή μας οφείλεται στο ότι, καθώς διαφαινόταν η κρίση, πολλοί έλληνες επιχειρηματίες ίδρυσαν προσωπικές εταιρίες στο εξωτερικό στις οποίες μετέφεραν τις μετοχές που κατείχαν στις ελληνικές εταιρίες τους. Και η τάση αυτή συνεχίστηκε και στα επόμενα χρόνια και συνεχίζεται -με μειωμένο ρυθμό- έως και σήμερα.

Το 2013 πραγματοποιείται η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών που αλλάζει τα πάντα στην εικόνα της διακράτησης. Μειώνεται το ποσοστό των “αλλοδαπών” επενδυτών γενικά. Στο διάγραμμα αυτό εμφανίζεται με την πτώση της κόκκινης γραμμής και των δύο άλλων γραμμών που τη συνθέτουν: της γραμμής με βαθύ μπλε χρώμα (θεσμικοί εξωτερικού) και της πορτοκαλί (νομικά πρόσωπα εξωτερικού), ενώ παράλληλα εμφανίζεται η συμμετοχή του Ταμείου Χρηματοοικονομικής Στήριξης (ΤΧΣ) με την πράσινη γραμμή.

Όμως, την ίδια περίοδο (2012) η Coca Cola μετέφερε την έδρα της στο εξωτερικό, ενώ ακολούθησε η Viohalco το 2013 και στη συνέχεια οι θυγατρικές της. Με την εξέλιξη αυτή όμως, οι μετοχές της Coca Cola EEE, της Viohalco και των θυγατρικών της, δεν καταχωρούνται πλέον στο Ελληνικό Κεντρικό Αποθετήριο, αλλά στα αποθετήρια των χωρών στις οποίες διαπραγματεύονται οι μετοχές τους (Βελγίου για τον Όμιλο Viohalco και Αγγλίας για την Coca Cola EEE). Έτσι, ενώ οι εταιρίες αυτές υπολογίζονται στην καθημερινή κεφαλαιοποίηση της χρηματιστηριακής αγοράς, το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος των μετοχών τους δεν είναι καταχωρημένο στο Ελληνικό Κεντρικό Αποθετήριο.

Έτσι, για παράδειγμα, ενώ η κεφαλαιοποίηση του Χρηματιστηρίου στις 28/2/2019 ήταν € 50,2 δισ., οι μετοχές που ήταν καταχωρημένες στο Αποθετήριο ήταν μόλις € 39,6 δισ.. Με τον τρόπο αυτόν όμως, στον υπολογισμό του ποσοστού των μετοχών που κατέχονται από αλλοδαπούς (υπολογίζεται με τη διαίρεση “συνολική αξία μετοχών αλλοδαπών / συνόλου κεφαλαιοποίησης”), όταν μειώνεται η τιμή του διαιρέτη, αυξάνεται το πηλίκο της διαίρεσης και και συνεπώς, συγκριτικά με το παρελθόν, η συμμετοχή των “αλλοδαπών” (οι οποίοι όπως εξηγήσαμε παραπάνω, δεν είναι πάντα αλλοδαποί αλλά και έλληνες που έχουν μεταφέρει την ιδιοκτησία των μετοχών τους σε αλλοδαπές εταιρίες), εμφανίζεται αυξημένη.

Συνεπώς, η αύξηση της συμμετοχής των “νομικών προσώπων εξωτερικού” είναι και πραγματική (μεταφορά μετοχών στο εξωτερικό), αλλά και τεχνητή (μεταβολή του διαιρέτη).

Στον παρακείμενο πίνακα εμφανίζεται η εξέλιξη της κεφαλαιοποίησης του Χρηματιστηρίου και η αξία των μετοχών που είναι καταχωρημένες στο ελληνικό Αποθετήριο:

Και ποιά είναι τελικά η συμμετοχή των ξένων επενδυτών στο Χρηματιστήριο της Αθήνας; Για να το βρούμε αυτό, στον πίνακα “Συμμετοχή Επενδυτών σε Μετοχές”, στη σελίδα 19, του τεύχους 185 του “AxiaNumbers”, θα πρέπει να απομονώσουμε τις παρακάτω κατηγορίες, οι οποίες και συνιστούν την ευρύτερη κατηγορία των “θεσμικών επενδυτών”: Ασφαλιστικές εταιρίες (3,40%), Επαγγελματικά Ταμεία Ιδιωτικής Ασφάλισης (2.19%), Αμοιβαία Κεφάλαια Χρηματαγοράς (5,80%), Ετ. Επενδύσεων κλπ (17,83%), Πιστωτικά Ιδρύματα (6,75%), Λοιπά Χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (4,79%) και τέλος, (αλλοδαποί) οργανισμοί κοινωνικής ασφάλισης (0,33%). Το άθροισμα όλων αυτών είναι 41,09%. Και το ποσοστό αυτό αναφέρεται στα € 39,5 δισ. που είναι οι εισηγμένες μετοχές που είναι καταχωρημένες στο Κεντρικό Αποθετήριο.

Αυτοί είναι, πρακτικά, οι “ξένοι επενδυτές” που μας ενδιαφέρουν, αυτοί είναι που επιδρούν στην άνοδο ή στην πτώση της αγοράς. Και όχι το 63,90% που εμφανίζεται. Ένα μεγάλο τμήμα των υπολοίπων (από τους ιδιώτες ή τα νομικά πρόσωπα) είναι “ελληνικά χέρια” που απλά εμφανίζονται στο εξωτερικό. Και τη διακύμανση του ποσοστού αυτών θα πρέπει να παρακολουθούμε. Και απ’ ότι μας δείχνουν και οι καμπύλες του διαγράμματος, τουλάχιστον από το Γενάρη του 2016, δεν έχει υπάρξει αύξηση της συμμετοχής τους, αλλά αντίθετα, έχει υπάρξει μείωση!

Η συμμετοχή του Δημοσίου: Από τους πίνακες του Κεντρικού Αποθετηρίου, παρατηρούμε και τη διαχρονική εξέλιξη της συμμετοχής του Δημοσίου. Τα πρώτα στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας ξεκινούν το Δεκέμβριο του 2005. Τότε, το Δημόσιο κατείχε μετοχές που αντιπροσώπευαν το 17,98% της συνολικής κεφαλαιοποίησης του Χρηματιστηρίου, που τότε έφθανε στα € 122 δισ., δηλαδή αξίας € 22 δισ. ευρώ. Σταδιακά, η συμμετοχή μειώθηκε ως και 1,38% (Δεκέμβριος 2016), ενώ στα τέλη Φεβρουαρίου έφθανε στο 2,21%, επί ποσού € 39,6 δισ., δηλαδή αξίας € 875 εκατομμυρίων. Δηλαδή, η μείωση της συμμετοχής του φθάνει στο ποσό των € 21,1 δισεκατομμυρίων, ποσό που -στο μεγαλύτερο μέρος του- θα πρέπει να θεωρηθεί ως απώλεια του Δημοσίου από τη χρεοκοπία του και την οικονομική κρίση.

Σχολιασμός του γραφήματος: Το γράφημα κατασκευάστηκε με βάση τα στοιχεία που εκδίδει το Κεντρικό Αποθετήριο. Η έκδοση των στοιχείων ξεκίνησε στο 2003. Στα πρώτα χρόνια, η κατηγοριοποίηση ήταν απλή και σύντομη, ενώ σήμερα η ανάλυση πραγματοποιείται σε περισσότερες κατηγορίες. Στο διάγραμμα παρατηρούνται δύο μεγάλες ανακατατάξεις:
α) Η πρώτη, στο 2013, οφείλεται στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και στη δημιουργία του ΤΧΣ, στο οποίο κατέληξε ένα μεγάλο μέρος των μετοχών των τραπεζών. Παρατηρούμε ότι η συμμετοχή αυτή σταδιακά περιορίζεται.

β) Η δεύτερη, γίνεται στο τέλος του 2015, όταν αλλάζει η κατηγοριοποίηση με βάση την οποία εκδίδονται τα στοιχεία, να υπάρχει μία επίσημη “διασύνδεση” των νέων κατηγοριών με τις παλαιές. Έτσι, μειώνεται σημαντικά το μέγεθος των “αλλοδαπών νομικών προσώπων” και διευρύνεται η κατηγορία των “θεσμικών επενδυτών”.

Εν τούτοις, παρά τη σχετική “ασυνέχεια” που -αναγκαστικά- εμφανίζει το διάγραμμα, η εξέλιξη και οι τάσεις της συμμετοχής των (πραγματικών) ξένων επενδυτών -και κυρίως των θεσμικών- στο Χρηματιστήριο της Αθήνας είναι εμφανής.

Γιάννης Σιάτρας

• ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΙΑΤΡΑΣ@ www.eurocapital.gr/
• ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΧΡΗΜΑ και ΑΓΟΡΑ
• 
• Σε αγαστή συνεργασία-επικοινωνία με τον μ/μ